Sneaker’ın moda yolculuğu 18. yüzyılın sonlarında lastik ayakkabılarla başladı. Adını, dönemin ayakkabılarına göre çok hafif ve sessiz olduğu için “sessizce süzülmek” anlamına gelen “Sneak” kelimesinden alan sneaker’ların ilk örnekleri yalnızca ayakları kötü koşullardan korumak amacıyla, sağ veya sol çift ayrımı olmaksızın üretilmişti.
1892 yılında The U.S. Rubber Company lastiği kanvas ile buluşturup spor ayakkabılara rahat bir boyut kazandırdı. Şirket, 1917 yılında bugün de satışta olan Keds marka ayakkabıları üretip satmaya başladı. Yine 1917’deMarquis Converse, kendi adını taşıyan bir marka yaratarak efsanevi Converse All-Stars’ı tasarladı. Converse, birkaç yıl sonra basketbol oyuncusu Chuck Taylor‘dan ilham alan modeliyle adeta bir fenomen yarattı. Sneaker’ın küresel anlamda tanınmaya başlaması ise 1920’lerin sonunda gerçekleşti. Alman Adolph Dassler’in kendi adı ile kurduğu Adidas ve Adi’nin kardeşi Rudolph’un kurduğu Puma spor giyimin en önemli iki markası oldu. Önceleri yalnızca sporcuların kullandığı sneaker’lar, 1950’lerden itibaren “moda” ile ilişkilendirilmeye ve herkes tarafından kullanılmaya başlandı.
Spor ayakkabılar 70’lerde “Me Generation“un bireysel tavrının dışavurum araçlarından biriydi. Spor müsabakalarının TV’lerde yayınlanmaya başlamasıyla sporcuların ayakkabıları da ilgi odağı oldu. Markalar ünlü sporculara özel ayakkabılar tasarlamaya başladı, özellikle basketbol oyuncuları için tasarlanan ayakkabılar gençler arasında büyük heyecan yarattı. Yine bu dönemde spor ayakkabılarda yaratıcı modeller, farklı renkler ve aksesuarlar kullanılmaya başlandı.
80’li yılların sonunda, küreselleşmenin dünyayı etkisine almaya başladığı yıllarda sneaker’lar için de yepyeni bir devir başladı. Altın yıllarını yaşayan hip-hop müziğin doğası sneaker ile çok özdeşleşmişti. Dönemin en popüler grubu Run-DMC sahneye her zaman Adidas ayakkabılarıyla çıkıyordu. Hatta Adidas’a duyduğu aidiyeti göstermek için “My Adidas” diye bir şarkı bile yaptı.
Kitle iletişim araçlarının yaygınlaştığı yıllarda, popüler kültürün de etkisiyle spor ayakkabıların moda yaratma gücü keşfedildi. Aslında sinema tarihinin ikonik filmlerinde kullanılan sneakerlar her zaman büyük ilgi görmüştü. Bu akımın ilk örneklerinden biri 1950’deki James Dean’inRebel Without A Cause filmiydi. Dean’in filmde kullandığı sneaker gençler arasında hızla yayılmıştı. Sinema tarihine geçen Grease, Dirty Dancing, Back To The Future,Forrest Gump, Kill Bill ve The Royal Tenenbaums’un kahramanlarının kullandığı sneaker’ler dönemin alışveriş listelerinin ilk sırasında yer aldı.
1980’lerde Gucci, Prada gibi büyük moda markaları spor ayakkabı tasarımına başlayarak sneaker’ları spor markalarının tekelinden çıkardı. Trendlere uyup güzelleşen sneakerlar, farklı bir departmana taşındı. GünümüzdeJunya Watanabe, Yohji Yamototo, Jeremy Scott veRick Owens gibi designer işbirliklerinin yanı sıra, Kanye West, Pharrel Williams gibi şarkıcıların tasarladığı özel koleksiyonlar kısa sürede “sold out”statüsü kazanıyor. İkonik sneaker’ların farklı yorumları, dünya starlarının ve ünlü blogger’ların ayaklarından, gençlerin gardıroplarına giriş yapıyor.
Sneaker’ların fiyat ve satış grafiği, yıllar içinde geçirdiği değişimle doğru orantılı olarak artış gösterdi. Günümüzde markalar ciddi arge ve inovasyon yatırımları ile performans artırıcı, daha hafif ve etkili ayakkabıyı yaratmak için yarışıyor. Moda algısı güçlü koleksiyonlar ve ilgi uyandıran işbirlikleriyle tüketicilerin dikkatini çekmeye çalışıyor. Bu da hem maliyetleri, hem de fiyat etiketini etkiliyor. Tasarımcı ve ünlü işbirlikleriyle kitlesel bir moda hareketi yaratan markalar, özel tasarımlar ve niş uygulamalarla başlarda son derece demokratik bir giyim aracı olan sneakerlara,lüks tüketim ürünü niteliği kazandırıyor.
Sneakerseverler, son dönemde, kurdukları farklı oluşumlar ve düzenledikleri etkinliklerle güncel ve aktif bir ağ yaratıyor. 10 Temmuz – 4 Ekim 2015 tarihleri arasında, Amerika’daki Brooklyn Müzesi’nde Sneaker Culture Exhibition adıyla 150 parçalık bir sergi de bunlardan biri… İlgilileri Adidas, Converse, Nike, Puma ve Reebokgibi markaların ikonik arşivinin sergileneceği bu sergiyi merakla bekliyor.
Sneakerism
- 1964’te kurulan Nike’ın 1984’te ünlü basketbolcu Michael Jordan için tasarladığı Nike Air Jordan bugün bile bestseller. Geçtiğimiz yıllarda küllerinden doğan Nike Air Max modeli ise bu yıl 25 yaşına bastı.
- Kendisi gibi bir lovemark olan Apple ile işbirliğ yapan Nike, ITunes ile uyumlu mikroçiple üretilen ayakkabısı ile sneaker ile teknolojiyi buluşturan ilk marka oldu.
- Adidas’ın ikonik modelleri Stan Smith ve Superstar tekrar moda sahnesine çıktı. Marka bu modelleri, Pharrel ve Rick Owens tasarımlarıyla güncelledi.
- Couture ve sneaker son yıllarda sıklıkla birlikte anılıyor. Maison Martin Margiela’nın Converse için tasarladığı ayakkabılar markaya farklı bir soluk getirirken, Saint Laurent’in Stan Smith’e çok benzeyen ayakkabısı, tüm fashionista’ların alışveriş listesinde yer aldı. Karl Lagerfeld’in Chanel sneaker’ları için Hermes gibi bekleme listeleri oluştu. Geçtiğimiz günlerde tanıtılan Ricardo Tisci’nin tasarladığı Nike’lar, ve Valentino’nun sneaker’ları moda dünyasında büyük heyecan yarattı.
- Feminist sneaker almak istemez misiniz? Bu yıl Londra’da iki genç kadının kurduğu Pam Pam mağazası sadece kadınlar için üretilen sneakerları satıyor.
- This is just in: Yılın son işbirliği sıra dışı Fransız markası Colette ve Nike’tan geldi. Tenisçi Maria Sharapova için tasarlanan iki farklı sneaker, Mayıs ayı sonunda Nike.com’da satışa sunulacak.
